مهم‌ترین ویژگی هنرمندان دوزنده ایرانی تولید محصولاتی با کیفیت، ساده و در عین حال با استفاده از طرح‌ها و نقوش زیبا می‌باشد که بسیار در تولید محصولات خود به زیبایی و کیفیت، اهمیت خاصی می‌دهند و به همین دلیل ما در مناطق مختلف  اقلیمی طرح‌ها و نقش‌های بسیار گوناگونی بسته به موقعیت جغرافیایی آن منطقه را شاهد هستیم.

سوزن‌دوزی یکی از هنرهایی است که با آن می توان یک پارچه ساده را به یک اثر هنری دستساز و تماشایی تبدیل کرد.

یکی از پرطرفدارترین‌ و قدیمی‌ترین هنرهای دستی در ایران هنر سوزن دوزی است که پس از گذر زمان هنوز هم طرفدارهای خاص این هنر در این بخش فعالیت‌ می‌‌کنند و حتی این روزها هم اهمیت خود را از دست نداده است.

سوزن دوزی نوعی گلدوزی ظریفی‌ است که از زمان های دور به ارث رسیده است. هنری بسیار زیبا که به تازگی مورد توجه طراحان مد و پوشاک و حتی طراحان مبلمان قرار گرفته است. امروزه به هنر نقش آفرینی بر سطح پارچه توسط نخ، سوزن، قلاب و … سوزن دوزی می‌گویند.

انواع مدل و طرح‌های سوزن دوزی در ایران

• سوزن دوزی بلوچی ( بلوچ دوزی )‌

شاد است و رنگ‌های تندی مانند نارنجی، زرد و قرمز بیشتر از همه دیده می‌شوند.

از سوزن دوزی برای طراحی و تزیین لباس سنتی مردان و زنان بلوچ استفاده می‌شود و اغلب زنان، این نقوش را روی پارچه‌ها سوزن دوزی می‌کنند.

این نقوش و طرح‌های زیبا به صورت افقی روی پار‌چه‌ها طراحی می‌شود که اغلب شامل تکرار اشکال منظم هندسی است و اکثرا از رنگ‌های شاد و به خصوص رنگ‌های تند مثل نارنجی و زرد و قرمز بیشتر از همه استفاده ‌می‌شود.

• سوزن دوزی ترکمن

نقوش خاصی که در این طرح‌ها به کار رفته است در حقیقت برگرفته از الگو‌های طبیعت است.

بعضی از این طرح‌ها هم نمادهایی از آداب و رسوم ترکمن ها را به نمایش می‌گذارند. این هنر برای تزئین لباس‌های رسمی ترکمن‌ها کاربرد دارد. و یکی از کاربردهای مهم سوزن دوزی ترکمن استفاده آن در طرح و نقش لباس عروس ترکمنی است.

• پته دوزی

پته دوزی یک هنر اصیل ایرانی است که نام‌های دیگر آن فطه دوزی و سلسه دوزی می‌باشد. پارچه زمینه پته، پارچه‌ای ضخیم و پشمی است که عریض نامیده می‌شود.

هنرمندان پته دوز که معمولا زنان و دختران خانه دار هستند با کمک سوزن، نقش‌های ذهنی را که تلفیقی از پندار‌ها و بینش‌های شخصی خودشان است، به وسیله کوک‌های نخی رنگی روی زمینه پارچه پشمی ضخیم یا همان عریض می‌دوزند.

همچنین در برخی موارد از نقش‌ها و طرح‌های کهن ایران زمین شامل بته جقه یا درخت زندگی استفاده می‌شود.

ویژگی پارچه‌های سوزن دوزی

پارچه‌های سوزن دوزی یا نخ دوزی، از جمله پارچه‌هایی هستند که سابقه‌ بلند مدتی در صنعت تولید داشته و جزء سبک های سنتی در بافت پارچه می‌باشد. در گذشته از این نوع پارچه بیشتر برای برجسته کردن اقلام مذهبی، خانگی و… استفاده می‌شده و جزو تزئینات سنتی به حساب می‌آمد.

امروزه سوزن دوزی، به عنوان یک سبک در طراحی و تولید پارچه شناخته می‌شود نه نوع خاصی از پارچه.

عمده‌ی نخ‌های استفاده شده در بافت این نوع از پارچه‌ها، از جنس پنبه و ابریشم مصنوعی می‌باشد. با این حال محدودیتی در نوع استفاده از نخ وجود ندارد. بلکه سلیقه و مهارت طراح و بافنده در انتخاب آن تاثیرگذار است.

در بافت پارچه‌های سوزن دوزی، علم، هنر و مهارت خیاطی با هم تلفیق شده است. اگر شما به این هنر علاقه‌مند هستید باید هم با هنر طراحی پارچه آشنا باشید و هم بتوانید به خوبی با نخ، سوزن و پارچه کار کنید.

نحوه ی نگهداری، شستشو و اتوکشی

نگهداری از پارچه سوزن دوزی، تا حدود زیادی به طرح آن بستگی دارد. برای مثال اگر پارچه کار شده باشد، باید به تنهایی با دست یا در ماشین لباسشویی شسته شود تا موجب کَنده شدن طرح‌ها نشود. همچنین با توجه به استفاده از رنگ‌های مختلف در عموم پارچه های سوزن دوزی برای اتو کردن آن پارچه‌ها، بهتر است قبل از اتو کمی آن‌ها را مرطوب کرده و سپس اقدام به اتوکشی نماییم.