دانش نامه

سرامیک راکو

راکو یک کلمه‌ی ژاپنی است و به معنای لذت و شادی و نشاط می‌باشد. تعبیر لذت، چیزی درونی است و شادی چیزی بیرونی. در واقع راکو یکی از هیجان‌انگیزترین و شگفت‌انگیزترین روش‌های تولید سرامیک است، چرا که عنصر رهایی و آزادی در آن حرف اول را می‌زند. عموما ظروف و شمایلی که به واسطه‌ی سبک راکو تولید می‌شوند، جنبه‌ی تزئینی دارند و از حالت کاربردی خارج می‌باشند، اگرچه در گذشته جنبه کاربردی نیز داشته‌اند. راکو برای تزئین ظروف مراسم مذهبی چای بین مردم ژاپن بسیار محبوبیت پیدا کرد، دلیلش تطابق این هنر با مذهب ژاپنی “چان” است، به عبارت دیگر راکو یک هنر مذهبی ژاپنی است که مفاهیم مذهب چان را بیان می‌کند. در قرن 16 میلادی امپراطور “هیدوئوشی” به منظور متحد کردن قبائل مختلف در ژاپن دستور داد طراحی واحدی برای ظروف مراسم مذهبی چای انجام شود. این کار بر عهده هنرمند کره ای “چو جی رو” گذاشته شد. او به طور تصادفی این تکنیک را کشف کرد و چنان بین مردم و امپراطور مورد قبول واقع شد که نام خانوادگی خود را به “راکو” تغییر داد و حرفه خانوادگی‌اش از آن به بعد طراحی ظروف با این تکنیک شد. معنای کلمه راکو لذت، خرسندی، شادی و قناعت است. از خصوصیات هنر مذهبی ژاپن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد؛ آن‌چه خارج از تقارن باشد، آن‌چه خارج از قالب و قانون باشد، آزاد از بی‌نقصی باشد، رها از کامل بودن اثر باشد، ساده و طبیعی بوده و برای زیبا شدن‌اش تلاشی نشده باشد، به هسته‌ای معنادار اشاره کند، بدون ابتدا و انتها باشد، در عین هیاهو آرام باشد. ذن (به انگلیسی: Zen) مکتبی در مذهب بودایی است که در چین پدیدار شده و تأکید فراوانی بر تفکر لحظه به لحظه و ژرف‌نگری به ماهیت اشیا، جانداران و… به وسیله تجربه مستقیم دارد. این مکتب معمولاً تعالیم خود را به صورت‌هایی از مقایسهٔ تناقضات دو چیز می‌آموزد که این دقیقاً چیزی شبیه به کاریست که در آیین یین و یانگ صورت می‌پذیرد. در آیین یین و یانگ، سفیدی و سیاهی مدام در یک دایره در حال چرخشند، و به زندگی اشاره می‌کند، تکامل یعنی چرخش پیوسته رنج و شادی.
«آموختن ذن، یعنی یافتن خود، خود را یافتن یعنی خود را فراموش کردن، خود را فراموش کردن یعنی یافتن طبیعت بودایی، طبیعت اصلی و ذاتی ما»
در این سبک، قطعات در حال گداخته و داغ از کوره بیرون آورده می‌شده، در فرایند سنتی راکوی ژاپن، ظرف داغ از کوره بیرون آورده شده، مستقیماً در داخل آب قرار می‌گرفت یا اجازه داده می‌شد تا در هوای آزاد خنک شود. پخت راکوی سنتی بر طبق آموزه‌های مکتب ذن و برای ساخت ظروف گود چای‌خوری برای مراسم چای ژاپنی بوده است. کاسه‌های چای راکو هر کدام با یک شکل و ویژگی منحصر به فرد و به روش دست‌ساز ساخته می‌شده‌اند. امروزه راکو به عنوان یک تکنیک پخت معرفی می‌شود، چرا که آن چیزی که راکو را به طور مشخص از سایر تکنیک‌ها جدا می‌کند، روش پخت آن است. اگرچه راکوی سنتی در دمای بالا پخت می‌شده است، اما امروزه راکو یک تکنیک با دمای پایین است.

این ظروف پس از این که کامل پخته شدند دوباره لعاب می‌شوند و نام کوره‌ی لعاب آن‌ها راکو نام دارد. مهم‌ترین چیزی که ماهیت ظروف راکو را می‌سازد، ترک‌ها و سبک خنک کردن این ظروف در داغ‌ترین حالت خود است.

پس از این‌که در کور‌ه‌ی لعاب قرار گرفتند، با یک انبر از کوره خارج شده و بر روی خاک اره‌های خنک قرار می‌گیرند، این تغییر دمای ناگهانی، باعث می‌شود که بدنه‌ی لعاب ترک بردارد و این ترک‌ها، بخشی از سبک راکو در تولید سفال است. در واقع این ترک‌ها شباهت ویژه‌ای به زندگی انسان دارد، انسان تحت فشار مشکلات و سختی‌هاست که زیباتر می‌شود. البته که راکو سبک‌های دیگری نیز دارد.
راکو یک تاثیر اتفاقی روی بدنه سرامیکی است که در آن هیچ خواسته یا انتظاری نیست و آن‌چه پیش می‌آید زیباست.
از گذشته تا به امروز، تمامی سفالگران در جای جای دنیا، تلاش می‌کردند تا بتوانند با کمک روش‌های مختلف، سبکی نوین و جدی را در تولید و ساخت انواع ظروف و شکل‌های سفالی ایجاد کنند. راکو یکی از این روش‌ها بوده که امروزه دوباره مورد توجه طرفداران سبک‌های دفرمه و البته انتزاعی قرار گرفته است. راکو را اینطور معنا می‌کنند؛ تاثیری اتفاقی و زیبا بر روی بدنه‌های سرامیکی!