هنر ایران مانند درختی كهن است كه ریشه در ژرفای خاک کویر و شاخه تا بلندی دماوند و سایه بر سر مردمی دارد كه پیوند خود با او را هرگز نبریده‌اند، مردمی‌كه با هنر به دنیا آمده و در كنار آن زندگی می‌‌كنند.
چاپ پارچه، تجسمی زنده از فرهنگ و هنر این سرزمین دارد. زیرا که ریشه در ناخودآگاه جمعی این ملت است. در ادوار مختلف تاریخ، نشانه‌های فرهنگ عمیق و پر قدرتی است كه نه تنها در مقابل هجوم اقوام مختلف مقاومت كرده، بلكه توانسته فرهنگ‌های تحمیلی بیگانه را در خود حل نموده و به آن سیمایی ایرانی ببخشد.
به راستی مردم ایران درباره هنر چه می‌دانند جز اینکه به حضور دائم آن در كنار خود عادت كرده‌اند و چگونه میتوان برای مردم در مورد مسئله‌ای كه به آن آشنا هستند صحبت كرد؟!
طرح‌های رنگی و نقوش روی پارچه به‌وسیله باسمه یا قالب ظاهرا در سده چهارم پیش از مسیح در هند به‌وجود آمده است. در کارنامه‌های چینی نوشته شده است كه پارچههای چاپی از سال 140 پیش از مسیح از هند به چین آورده شد. در زبــان فارسی واژه چیت به معنی پارچههای چاپی است. در دوره ساسانیان چاپ روی پارچه در ایران یافت و روش‌های نوینی در تزئین پارچههای ابریشمی و كتانی ابداع گردید.
نخستین پارچههای چاپی در شمال اروپا از گورسنت كاســاریوس اهل آرلس St. Caesarius Arles(در حـــدود 543 میــلادی) بدست آمده است. این پارچه‌ها به سبک شرقی درست شده بود.
بالاخره وقتی چاپ باسمه‌ای پارچه در اروپــا متداول شد، روش آن با شرق فرق داشت.
چیت‌ساز اروپای قرون وسطی یعنی از سده سیزدهم به بعد، ماده رنگی را كه با چسب ویژه‌ای آمیخته كرده بود از قالب‌های خود به پارچه منتقل می‌كرد و فقط روی آن نقش می‌بست. از سوی دیگر چیت‌سازی مشرقی رنگ‌های واقعی كه تمام الیاف و پود پارچه را رنگ می‌كند به كار می‌برد.
چاپ عبارت است از رنگ‌رزی در قسمت‌هایی از پارچه. فرق آن با رنگ‌رزی اين است كه در رنگ‌رزی تمام قسمت‌های پارچه هم‌رنگ می‌‌شوند ولی در چاپ میتوان با استفاده از یک یا تعدادی رنگ روی زمینه سفید یا رنگ شده طرح دلخواه را به‌وجود آورد.
به چاپ و انتقال طرح یا نقش بر روی موارد مختلف برای تزئین بهوسیلهی قالب، مهر و قلم‌موی آغشته به رنگ و یا موم را چاپ سنتی می‌گویند که مرسوم‌ترین نوع از چاپ سنتی، چاپ بر روی پارچه میباشد.
به‌طور کلی هر نقشی در چاپ پارچه به‌وسیله قلم‌مو، موم و رنگ‌های مختلف روی انواع پارچه قابل انتقال است که با استفاده از چاپ سنتی میتوان مقدار زیادی از پارچه را در مدت کوتاهی نقش‌اندازی و رنگ‌گذاری کرد.
انواع چاپ سنتی
در یک دسته‌بندی کلی چاپ سنتی به دو روش چاپ مستقیم و چاپ غیر مستقیم انجام می‌شود که هر کدام از این روش‌های چاپ دارای زیرشاخه‌هایی می‌باشند که درباره آن توضیح خواهیم داد.
چاپ مستقیم:
در این نوع چاپ نقوش بهوسیلهی قالب یا شابلون (وسیله‌ای مسطح از جنسی مقاوم است که نقش‌ها به‌صورت مشبک در آن بریده شده است) و رنگ‌ها به‌طور مستقیم روی پارچه منتقل می‌شود. این روش آسان‌ترین و ارزان‌ترین نوع چاپ بوده که پیش از روش‌های دیگر به کار گرفته می‌شود. پارچههای چاپ قلم‌کار نمونه‌ی بارز این نوع چاپ به شمار می‌روند. در چاپ قلم‌کار نقوش می‌توانند گیاهی، انسانی، حیوانی و یا کاملا انتزاعی باشند.
چاپ غیرمستقیم:
عمل نقش‌اندازی در این نوع چاپ در دو مرحله اجرا می‌شود که به دو شیوه‌ی چاپ برداشت و چاپ مقاوم رایج است.
* چاپ برداشت: در این روش ابتدا با مواد رنگ بَرنده، جای نقش‌ها را روی پارچه رنگی سفید می‌کنند و در مرحله‌ی بعدی رنگ دیگری را جایگزین می‌نمایند.
* چاپ مقاوم: در این روش نقوش با زمینه‌‌ی مورد‌نظر را با موادی مقاوم، مانند موم که در مقابل رنگ نفوذ ناپذیرند را می‌پوشانند تا به هنگام رنگ‌رزی از جذب رنگ در آن قسمت‌ها جلوگیری شود. چاپ کلاقه‌ای از جمله‌ی این روش چاپ به شمار می‌رود.
تاریخچه قلم‌کاری
پیدایش هنر قلم‌کاری در قرن ۴ یا ۵ هجری در دوره غزنویان بوده است. که این هنر در قرن ۱۱ قمری در دوران شاه عباس به علت علاقه درباریان و توجه آن‌‌ها به صنعت قلم‌کاری به شهرت رسید. در آن زمان جنس لباس‌‌های مردانه و زنانه از پارچه قلم‌کار تهیه می‌شد. در دوران شاه عباس انواع مختلف قلم‌کاری وجود داشت که معروف‌‌ترین نوع آن‌‌ها قلم‌کاری زر یا اکلیل بوده است. اوج گسترش قلم‌کاری در دوران صفویه بوده است. امروزه قلم‌کاری یکی از مهم‌‌ترین شاخه‌‌های صنایع دستی شهر اصفهان میباشد. شهر اصفهان در زمان صفویه پایتخت ایران بوده است.
در گذشته اصفهان، شیراز، بروجرد، همدان، رشت، كاشان، نخجوان، یزد، سمنان، گناباد، نجف آباد، روستاهای فارسان، گز برخوار، خورزوق، برخوار، لنجان و… جزو مراكز مهم قلم‌كــار به شمار می‌‌رفتند. از نظر اهمیت پارچههای قلم‌كار بروجردی در درجه اول قرار داشته است.