دانش نامه

 مس و پرداز

مس و پرداز، یک هنر تلفیقی است که بین دو حوزه‌ی صنایع دستی مس‌گری و صنایع دستی میناکاری پرداز ساخته می‌شود. از لحاظ حضور، قدمت چندانی ندارد و در واقع یک هنر تلفیقی و ابداعی است. اما با توجه به قدمت کم آن، از توجه زیادی برخوردار شده است. به قدری این هنر در دل مردم جا باز کرده که افراد زیادی اقدام به خرید آن کرده و حتی بسیاری از آنها، برای جهیزیه عروس نیز مس و پرداز را در نظر می‌گیرند.

‎صنایع دستی ایران مجموعه‌ای متنوع، زیبا و متفاوت بر مبنای جغرافیا، آداب و سنن و فرهنگ بومی اقلیم‌های گوناگون ایران زمین می‌باشد. فی‌الواقع روح هنرجوی ایرانی با دست مایه‌ای از جلوه‌های فرهنگی و سنتی هر زیست و بوم خمیرمایه آثار زیبا، اصیل و شکیل هر اقلیم و قومیت میهن عزیزمان می‌باشد که با شکیبایی و ممارست و تلاش چشم‌گیر هنرمند و با بهره‌گیری از مواد و مصالح بومی هر منطقه، آفریده می‌شود. تنوع بی‌نظیر آثار و زیبایی خیره‌کننده آن، ایران را بی شک در ردیف برجسته‌ترین و غنی‌ترین کشورهای پیشرو و مبتکر و مبدع در این صنعت به جهانیان شناسانده است. هنر مس و پرداز را می‌توان هم‌خانواده هنر میناکاری نامید. در حقیقت هر دو دارای ریشه و منشأ مشترکی می‌باشند لیکن علی‌رغم خاستگاه مشترک و مشابهت‌هایی عمدتأ در ساخت، محصول نهایی کار دارای جلوه متفاوت بصری است. در هنر مس و پرداز که به نسبت هنر میناکاری دارای پیشینه و قدمت کمتری است، شاهد تغییر گسترده رنگ‌ آمیزی و نیز طراحی نقوش بر سطح کار هستیم، در حقیقت هنر مس و پرداز روایتی امروزی و معاصر از هنر اصیل میناکاری است که البته هنوز ظرفیت دست نخورده و پتانسیل بالایی برای رشد، گسترش، تنوع و تکثر بیشتر دارد که آن در حقیقت به نوع نگاه و تکنیک، امکانات و نیاز جامعه بر‌می‌گردد. نسل نو جوی کنونی طبعأ به دنبال تنوع، خلاقیت و نوآوری به ویژه در زمینه‌های هنری است و صنایع دستی و هنر میناکاری و سایر گرایشات این صنعت از این قاعده مستثنی نمی‌باشند.

در بررسی تاریخچه مس و پرداز نیاز نیست به زمان‌های خیلی دور و در گذشته سفر کنید. تاریخچه مس و پرداز مربوط می‌شود به همین حوالی، همین سال‌های اخیر ، همین نزدیکی‌ها. در واقع باید گفت مس و پرداز یک هنر نوظهور و جدید است که در اصفهان و در صنایع دستی هنر لوکس و آقاجانی طلوع کرد.

ما گاهی گمان می‌کنیم زمانی که صحبت از صنایع دستی به میان می‌آید منظور هنرهایی است که در زمان گذشته ایجاد شده، شکل گرفته و هنوز ادامه دارد. اما کمتر به فکر نوآوری و خلق هنر جدید در این عرصه هستیم. هر روزه در هر زمینه‌ای وسیله‌ها و ابزارهای جدیدی خلق ، اختراع و ایجاد می‌شوند و نیاز بشر را برطرف می‌کنند. اما در هنر و صنایع دستی ما کمتر شاهد چنین اتفاقاتی هستیم. دلیل آن چه می‌باشد؟

هنرهایی که ما امروزه خلق می‌کنیم برای مردمان چند صد سال دیگر جزو هنرهای قدیمی و باستانی ارزشمند به حساب می‌آید. همانطور که ما امروزه به هنرهای ایجاد شده در قرن‌های پیش عشق می‌ورزیم و احترام می‌گذاریم. مسیر بی‌نهایت عشق، مسیر بی‌نهایت هنر را موجب می‌شود. پس هیچ‌گاه نباید متوقف شد. در هنر و صنایع دستی هم باید ابداع و ایجاد و نوآوری داشت. باید خلق کرد و به شاخ و برگ این درخت تنومند افزود تا پربارتر و پرحاصل‌تر شود.

نقاشی روی مس چیست؟

نام دیگر هنر مس و پرداز نقاشی روی مس است. این هنر که نوعی نقاشی روی ظروف مسی است از میناکاری الهام گرفته، می‌توان آن را زیرمجموعه‌ی هنر میناکاری روی مس به شمار آورد. علت نام‌گذاری‌اش، این است که پرداز روی مس را می‌­توان تلفیقی از هنر میناکاری با مس پرداخت شده در نظر گرفت.

ظروف مسی که برای تولید محصولات مس و پرداز استفاده می‌شود باید مقاومت و ضخامت نسبتا بالایی داشته باشد. البته در مراحل تولید این محصولات نیز به منظور جلوگیری از اکسید و سیاه شدن رنگ مس و افزایش مقاومت محصولات مس و پرداز، سطوح آن‌ها با روکش پلی استر می‌پوشانند.