اوایل قرن بیستم فعالان عرصه سفالگری، به هنر پیشینیان خود و نحوه لعاب‌کاری در زمان‌های قدیم علاقمند شدند و به تحقیق آثار سفالی قرون قبل پرداختند. اما به مرور زمان و با ظاهر شدن کوره‌های جدید، تصمیم به عمل کردن متفاوت از ساختار پیشینیان خود گرفتند. به همین دلیل عمدا خاکسترها، گازها و مواد مختلف را درون کوره حبس می‌کردند تا بتوانند چنین اثراتی را خلق کنند. با گذشت زمان این روند تبدیل به یک تکنیک منحصر به فرد در عرصه ساخت سازه‌های سفالی شد.
سفالگران پیشین برای پیشگیری از این اثرات ناخواسته، بدنه‌های سفالی را درون پوشش محافظ قرار می‌دادند تا از آن‌ها درمقابل عوامل تاثیرگذار و شعله مستقیم محافظت کنند. این پوشش محافظ “ساگار” نامیده شد. معنای لغوی ساگار (محافظت کردن) است. در قدیم ساگارها را بیشتر از خاک نسوز می‌ساختند اما امروزه برای ساخت ساگار از سرامیک آلومینا، سرامیک مونولیت، سیلیکُن کارباید و زیرکُنیا استفاده می‌شود.
با شروع قرن بیستم سفالگران به هنر نیاکان خود که هزاران سال پیش سفال‌های خود را بدون لعاب می‌پختند علاقمند شدند. هنرمندان معاصر با توجه به فضای نسبتاً پاک کوره‌های امروزی عکس نیاکانمان عمل کردند و برای ایجاد این طرح‌ها روی قطعات سفالی بدون لعاب با استفاده از ساگار عمداً خاکسترها، گازها و مواد مختلف را درون آن حبس می‌کنند تا این طرح‌ها ایجاد شوند.
از آن پس این تکنیک بین هنرمندان سفالگر به تکنیک “ساگار” معروف شد.
تکنیک ساگار (Saggar)
ساگار لعاب نیست بلکه طرح‌های ناشی از ناخالصی‌های ایجاد شده هنگام پخت بدنه سفالی است که طرح‌هایی روی بدنه ایجاد می‌کند.
هنگام پخت، قطعات سفالی در معرض خاکسترها، گازها و مواد مختلفی هستند که درون کوره وجود دارد. همچنین ممکن است کوره ناقص بسوزد و درصد اکسیژن داخل آن کم شود. همه این عوامل می‌توانند روی سطح سفال اثر بگذارند و باعث تغییر رنگ و ایجاد طرح‌هایی روی بدنه شوند.
از گذشته‌های دور تاکنون معضلاتی پیش روی بشر قرار گرفته است که انسان‌ها با استفاده از قدرت تفکر و ابتکار ذاتی خود می‌توانند برای حل هر کدام دست به ابتکار بزنند. سفالگران برای جلوگیری از صدمات احتمالی که باعث آسیب سازه می‌شدند، بدنه‌های سفالی را درون پوششی قرار می‌دادند که به آن تکنیک ساگار در سفالگری گفته می‌شود.
تاریخچه تکنیک ساگار در سفالگری
در اولین نمونه‌های ساگار در سفالگری از خاک‌های نسوز استفاده می‌شد، اما به مرور زمان و با پیشرفت علم و ابتکار در فرآیند طراحی و ساخت سازه، ساگارهایی از جنس سیلیکن، سرامیک مونولیت، سرامیک آلومینا و زیرکنیا ساخته شدند و در جهت محافظت از سازه‌ها مورد استفاده قرار گرفتند. با گذر زمان ساگارها مفهومی بیش از حفاظت پیدا کرده و خود به تنهایی تبدیل به یکی از تکنیک‌های پرمخاطب تزئین و طراحی در سفالگری شدند.
نکته‌ای که وجود دارد این است که بسیاری از افراد خصایل ساگار در سفالگری را با لعاب اشتباه می‌گیرند. در صورتی که این‌گونه نیست، ساگار طرح‌های ناشی از ناخالصی است که هنگام پخت در مجاورت گرما، خاکستر، گازها و … بر روی سازه ایجاد می‌شود.
در تکنیک ساگار در سفال این امکان وجود دارد که فرایند سوختن داخل کوره ناقص طی شود، به همین دلیل ممکن است سبب کمبود اکسیژن، تغییر رنگ دیواره و ایجاد طرح‌هایی روی سازه شود.
کلمه «سرامیک» از کلمه یونانی (κεραμικός keramiko)، به معنای «سفال» یا «برای سفال»،و آن از (κεραμος keramos)، به معنای «سفالگر، کاشی، سفال» آمده‌است. اولین اشاره شناخته شده به ریشه «سرامیک» مربوط به واژه یونانی-مایکایی ke-ra-me-we، به معنای «کارگران سرامیک» است که با خط هجایی «خط ب» نوشته شده است.کلمه «سرامیک» ممکن است به عنوان صفت برای توصیف یک ماده، محصول یا فرایند استفاده شود، یا ممکن است به عنوان یک اسم، به صورت مفرد یا به‌طور معمول، به عنوان اسم جمع استفاده شود.
سفالگری از جمله باستانی‌ترین هنرهای بشری و در واقع سرمنشاء هنر تولید کاشی و سرامیک است که نخستین آثار این هنر در ایران به حدود 10.000 سال قبل از میلاد می‌رسد که به صورت گل نپخته بوده و آثار اولین کوره‌های پخت سفال به حدود 6000 سال قبل از میلاد برمی‌گردد.
ادامه پیشرفت در صنعت سفالگری منجر به تغییراتی در روش تولید شد که شامل تغییر کوره‌ها، اختراع چرخ کوزه‌گری و نیز کیفیت مواد سفالگری نظیر رنگ‌آمیزی و لعاب‌کاری بوده است. زمان آغاز لعاب‌کاری که امکان ضد آب کردن و همچنین نقاشی کردن و زیباسازی ظروف و سفال‌ها و تهیه کاشی را مقدور می‌کرد به حدود 5000 سال پیش می‌رسد.
روش و دانش لعاب‌کاری از بابل به نقاط دیگر ایران رواج یافت. بعد از اسلام با تشویق استفاده از ظروف سفالی و سرامیکی به جای ظروف فلزی، طلا و نقره؛ صنعت سفالگری رشد تازه‌ای یافت و از صنعت سفال‌سازی و کاشی‌سازی برای آرایش محراب مسجد، ضدآب کردن دیوار حمام‌ها، ایجاد حوض و آب‌نما و انتقال ظروف و خمره و لوازم و کوزه‌ها همچنین شیب‌بندی بام‌ها استفاده شده است.
باستان شناسان دریافته‌اند که بشر اولیه در حدود 24000 سال قبل از میلاد اقدام به ساخت سرامیک کرده‌است. این سرامیک‌ها در چک اسلواکی یافت شده‌اند و به شکل حیوانات و پیکره انسان، تخته صاف و توپ بودند. این سرامیک‌ها را از چربی حیوانات به همراه استخوان آن‌ها و خاکستر استخوان و مقداری رس ریزدانه می‌ساختند و بعد از شکل دادن آن را در دمایی در حدود 500 تا 800 درجه سانتی‌گراد در کوره‌های گنبدی شکل یا به شکل نعل اسب پخت می‌نمودند.