دانش نامه

گلیم ورنی | هنر و ذوق بداهۀ هنرمندان اردبیل

 

گلیم ورنی (سوماک) نوعی گلیم استان اردبیل است و محصولِ ذوق هنرمندی که بی‌نقشه‌ای مشخص آنچه از پدران میراث برده را به‌صورت بداهه بر تار و پودِ اثر جان می‌بخشد و موسیقی‌ای از رنگ و نقش را بر ما عرضه می‌دارد. گلیم ورنی بافته­ای مابین  فرش و گلیم است که به لحاظ سادگی، سبکی و فنِ بافت به گلیم و به لحاظ ظرافت و نقش به قالی می­ماند.

دشت مغان از مراکز اصلی هنر ورنی‌ بافی در ایران است. ورنی‌های دشت مغان به دلیل طرح خاصِ خود از نمونه‌های مشابه که در قفقاز و ترکیه تولید می‌شوند متفاوت است. نقش‌های ریز حیوانات و گیاهان و نقوش هندسی ساده از ویژگی‌های خاص ورنیِ دشت مغان است.”ورنی” محصولِ زندگی عشایری است و از اینروی مادۀ اولیۀ تولیدِ آن پشم گوسفند است؛ گرچه امروزه استفاده از ابریشم و نخ پنبه هم در بافت آن رواج یافته است. این بافتۀ سنتی معمولاً در قالب مفرش یا رختخواب‌پیچ، هیبه یا ساک دوشی، زیرانداز و خورجین عرضه می‌شود؛ همچنین جُل اسب به‌عنوان پوشش تزیینی اسب نیز به شیوۀ ورنی­بافی تولید می‌شود که حاکی از منشأ کهن کاربرد “ورنی” در زندگی عشایری است.

 

خسرو‌ شیری هنرمند ورنی‌بافِ آذربایجانی، سابقه‌ای 32ساله در زمینه تولید ورنی دارد. او در نمایشگاه‌های مختلف داخلی و بین‌المللی حضور داشته و موفق به کسب رتبه نخستِ ورنی‌بافی و نقش و طرح از جشنواره‌های استانی و دریافت چندین نشان ملی مرغوبیت شده است.

کسب نشان سرو زرینِ سومین جشنواره صنایع دستی فجر از دیگر دستاوردهای وی است.

از جمله ویژگی‌های آثار او دقت در انتخاب مواد اولیه اصیل و خلاقیت در نقش و طرح در عین حفظ اصالت هنر بافت است.